Saturday, October 14, 2023

9 स्त्री दुर्गा ! 9 दिवस! 9 मुलाखती!

माॅं दुर्गा आणि तिची नऊ रूपे यांची अफाट शक्ती हे महिला सक्षमी करण्याचे प्रतीक आहे. नवरात्र हा केवळ उपासनेचा सण नाही तर महिला सक्षमीकरणाचा उत्सव साजरा करण्याची संधीही आहे.

9 दिवस! 9 मुलाखती!  9 स्त्री दुर्गा ! 9 रंग!  Meetalakar.com या नवरात्रीमध्ये प्रतिभावान आणि सर्जनशील 9 महिला कलाकारांचा गौरव करत आहेत. म्हणूनच यावर्षी नवरात्रौत्सवमध्ये नवदुर्गांचा गौरव करण्यासाठीच मिटकलाकार घेऊन येत आहेत - नऊ दिवस! नऊ मुलाखती! नऊ स्त्री दुर्गा-  बरोबर.


खाली दिलेल्या नऊ महिला कलाकारांचा टॉक शो तुम्ही मिटकलाकार च्या यूट्यूब चैनल वर , फेसबुक वर बघू शकता 

Meetkalakar YouTube channel :- https://www.youtube.com/@Meetkalakar 

Facebook link :- https://www.facebook.com/meetkalakar/

1) पूर्वी भावे  - IPL 2023 मधील पहिली मराठी महिला समालोचक, पूर्वी भावे ही टेलिव्हिजनवरील लोकप्रिय चेहरा आहे. तिने ईटीव्ही मराठीवरील 'जल्लोष सुवर्णयुगाचा' हा सेलिब्रिटी डान्स रिअलिटी शो देखील होस्ट केला आहे. ती एबीपी माझावरील 'घे भरारी' या शोचे अँकरिंग करत आहे.

याशिवाय ती एक प्रसिद्ध अभिनेत्री आणि भरतनाट्यम नृत्यांगना देखील आहे. पूर्वी ही पितृऋण, दुसरी गोष्ट आणि पुष्पक विमानसाठी ओळखली जाणारी अभिनेत्री आहे.


Interview link :- https://www.youtube.com/watch?v=L5NLDziNcG8

2) नम्रता गायकवाड - शहनाई आणि सुंद्रीच्या पारंपारिक कुटुंबात जन्मलेली नम्रता गायकवाड ही शहनाई आणि सुंद्री वाजवणारी जगातील पहिली युवा व्यावसायिक महिला कलाकार आहे.

नम्रता लहान वयातच तिचे वडील, आजोबा, काका आणि भाऊ यांच्यासोबत जाऊ लागली होती. तिने सवाई गंधर्व महोत्सव, पुणे, ऑल इंडिया रेडिओ, निवास केंद्र, एनसीपीए, टेम्पल ऑफ फाइन आर्ट्स, टाईमलेस इंडिया, पर्थ ऑस्ट्रेलिया, इ. मध्ये तिचे वडील आणि भावांसमवेत भारतातील अनेक प्रतिष्ठित मैफिलींमध्ये सादरीकरण केले आहे. कठोर सराव आणि उत्कृष्टतेमुळे नम्रता एक उत्कृष्ट शहनाई वादक आहे. तिच्या मैफलींचे सर्वत्र कौतुक होत आहे.


Interview link :-   https://www.youtube.com/watch?v=ROSfG0oVrCU&t=1159s

3) मुक्ता रास्ते - आज भारतातील सर्वात अष्टपैलू तरुण तबला कलाकारांपैकी एक आहे. मुक्ता रास्ते यांनी भारतीय शास्त्रीय गायन आणि हार्मोनिअमची विद्यार्थिनी म्हणून तिच्या संगीत जीवनाची सुरुवात केली, त्याआधी तबला या वादनाने देशव्यापी ख्याती मिळवली.

राष्ट्रीय तबला स्पर्धांमध्ये सातत्याने अव्वल कलाकार म्हणून मानांकन मिळालेल्या मुक्ताने अनेक प्रतिष्ठित पुरस्कार मिळवले आहेत. मुक्ताने WIFT (महिला इन फिल्म अँड टेलिव्हिजन) यू.एस. वाणिज्य दूतावास मुंबई येथे महिला आणि दिव्यांगांसाठी काम करणाऱ्या इतर सामाजिक संस्थांसोबत मोठ्या प्रमाणावर काम केले आहे.


Interview link :- https://www.youtube.com/watch?v=GvGHR6oItjk&t=29s

4) शर्वरी जमेनीस - केवळ एक प्रतिभावान अभिनेत्री नाही तर शर्वरी एक सुंदर कथ्थक नृत्यांगना देखील आहे. पुण्यात जन्मलेली आणि लहानाची मोठी झालेल्या शर्वरीने नृत्य क्षेत्रात तिच्या योगदानासाठी अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार प्राप्त केले. शर्वरी जमेनीस प्रामुख्याने मराठी चित्रपट आणि टीव्ही क्षेत्रामधे काम करते.

मराठी फीचर फिल्म 'बिनधास्त'  (1999) मधील मुख्य भूमिकेसाठी तिला फिल्मफेअर - सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार आणि व्हिडिओकॉन स्क्रीन- सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला आहे. तिला नृत्य क्षेत्रात सिंगारमणी हा पुरस्कार मिळाला आहे.

  "नृत्य ही माझी अभिव्यक्ती, माझा आनंद", ती म्हणते. कथ्थक नृत्यांगना आणि कोरिओग्राफर, शर्वरी जमेनिस नेहमीच मंत्रमुग्ध करणारा performance देते.


Interview link :-  https://www.youtube.com/watch?v=TTHtEKd8ZXg&t=68s

5) संयोगिता पाटील-  गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्डधारक संयोगिता पाटील या कोल्हापुरातील एक कुशल भरतनाट्यम नृत्यांगना आहे. कोल्हापुरात संयोगिता यांच्या नेतृत्वाखाली 573 नर्तकांकडून लावणी मनवंदना 'द लार्जेस्ट लावणी नृत्य' यशस्वीरित्या पार पाडली.

संयोगिताचा 'नृत्यचंद्रिका', 'नृत्य सरस्वती' आणि 'नृत्य तपस्विनी' म्हणूनही गौरव करण्यात आला आहे. "भरतनाट्यम हे माझे जीवन आहे, त्याशिवाय माझे अस्तित्वच नाहीसे होईल"  संयोगिता पाटील म्हणतात.


Interview link :- https://www.youtube.com/watch?v=TF6XFgOATUc

6) राधिका उमडेकर- डॉ. राधिका वीणासाधिका ही विचित्र वीणाची पहिली-वहिली महिला वादक आहे, आणि ती विचित्र वीणाच्या आतापर्यंतच्या सर्वात लहान आणि सर्वोत्तम आवृत्तीची निर्माती आहे. 

तिला 'सुरमणी', 'ग्वाल्हेर रत्न', 'संगीत कला रत्न', 'नादसाधक' इत्यादी प्रतिष्ठेच्या विविध पदव्या देण्यात आल्या आहेत. तिचे मूळ राग, जसे की नवलविहंगी, चैत्रवाणी आणि मधुमंजिरी, तिच्या सर्जनशील प्रतिभेचे जिवंत पुरावे आहेत.


Interview link :-  https://www.youtube.com/watch?v=mt3adt2a8-Y

8) चैताली शेओलीकर - संगीतकारांच्या प्रतिष्ठित कुटुंबात जन्मलेल्या चैताली शेओलीकर आपल्या कुटुंबातील चौथ्या पिढीचे प्रतिनिधित्व करतात. चैताली ने वयाच्या 10 व्या वर्षी तिच्या आजोबांच्या मार्गदर्शनाखाली तिचे कठोर प्रशिक्षण सुरू केले. राष्ट्रीय स्तरावरील सर्वात प्रतिष्ठित ऑल इंडिया रेडिओ संगीत स्पर्धेत तिला रौप्य पदक मिळाले. ती ऑल इंडिया रेडिओची 'बी उच्च श्रेणीची' कलाकार आहे.

तिला अलीकडेच भारत सरकारच्या संस्कृती मंत्रालयाने तरुण कलाकारांना शिष्यवृत्ती देऊन सन्मानित केले आहे.


Interview link :-  https://www.youtube.com/watch?v=FbjfArCRUF8&t=8s

8) गिरिजा ओक गोडबोले - ही एक भारतीय अभिनेत्री आहे जी मराठी आणि हिंदी चित्रपटात दिसते. 'तारे जमीन पर', 'शोर इन द सिटी', 'जवान' आणि  'द व्हॅक्सिन वॉर'  या  प्रसिध्द हिंदी  चित्रपटांमध्ये तिने काम केले. द व्हॅक्सिन वॉर  हा चित्रपट याच महिन्‍यामध्‍ये रिलीज झाला आहे.

गिरिजाने वयाच्या १५ व्या वर्षी मोठ्या पडद्यावर पदार्पण केले. गोष्टा छोटी डोंगराएवढी, गुलमोहर, मानिनी आणि अडगुळे मडगुळे  या मराठी चित्रपटांमध्ये तिने काम केले.

लज्जा या टीव्ही शोमधील तिची भूमिका खूप लोकप्रिय होती. मुख्य अभिनेत्री म्हणून तिचा पहिला मराठी टेलिव्हिजन शो लज्जा. तिने पीयूष रानडे, तेजस्विनी पंडित आणि मुक्ता बर्वे यांच्यासोबत काम केले, जिथे तिने एका तरुण मुलीची भूमिका केली होती.



Interview link :-  https://www.youtube.com/watch?v=lQKacaG1yaM&t=65s

9) स्वरांगी मराठे - मल्टी टॅलेंटेड स्वरांगी मुकुंद मराठे ही हिंदुस्थानी शास्त्रीय गायिका, नाट्य संगीत गायिका, Light vocalist, थिएटर कलाकारआणि दूरदर्शन आणि चित्रपट अभिनेत्री आहे. ती प्रसिद्ध संगीतकार स्वर्गीय संगीत भूषण पं. राम मराठे यांची नात आहे. 

स्वरांगीने 1997 मध्ये कोचीन येथे झालेल्या राष्ट्रीय नाट्य महोत्सवात 'संगीत पूर्णावतार' या चित्रपटाद्वारे तिच्या अभिनय कारकिर्दीला सुरुवात केली. तिने मराठी आणि हिंदी चित्रपटांमध्ये देखील अभिनय केला आहे. 'माणूस' हा मराठी चित्रपट होता, त्यात ती कै. श्री लक्ष्मीकांत बेर्डे आणि निशिगंधा वाड यांच्यासोबत दिसली होती आणि 'मिशन काश्मीर' मध्ये, जो हृतिक रोशन, प्रीती झिंटा आणि जॅकी श्रॉफ अभिनीत हिंदी चित्रपट होता. 'नाट्यसंपदा' निर्मित 'अवघा रंग एकाचि झाला' मध्येही तिने मुख्य भूमिका साकारली होती. तसेच, दीपिका पदुकोणसोबत बाजीराव मस्तानीमधील 'झुमरी'  तिची व्यक्तिरेखा लोकप्रिय होती.

स्वरांगी सध्या जयपूर-अत्रोली घराण्याच्या सुप्रसिद्ध विदुषी डॉ. अश्विनी भिडे-देशपांडे यांच्याकडे प्रशिक्षण घेत आहे. तिने 'नादब्रम्हा' आणि इतर महाराष्ट्र आणि भारतभर विविध संगीत कार्यक्रमांमध्ये सादरीकरण केले आहे.


Interview link :-  https://www.youtube.com/watch?v=XbRUtD_Q16k


Wednesday, October 11, 2023

नवरात्रोत्सव

भाद्रपदामध्ये गणपती बाप्पाचे आगमन झाल्यानंतर वेध लागतात ते म्हणजे शारदीय नवरात्रीचे. शारदीय नवरात्र हा हिंदू धर्मातील एक उत्सव तसेच देवीशी संबंधित व्रत आहे. नवरात्री हा हिंदू देवता दुर्गेच्या उपासनेला समर्पित सण आहे. नवरात्री म्हणजे 'नऊ रात्री', हा भारतातील अनेक भागांमध्ये सर्वात लोकप्रिय आणि मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जाणारा हिंदू सण आहे. 



आश्विन महिन्यात देवीची स्थापना (घटस्थापना) करून , नंदादीप प्रज्वलित करून आदिमायेची नऊ दिवस मनोभावे पूजा करणे, म्हणजेच नवरात्रोत्सव.  नऊ दिवस देवीच्या विविध रूपांची पूजा करण्यात येते. १. शैलपुत्री, २. ब्रह्मचारिणी ३. चन्द्रघंटा ४. कूष्मांडी  ५. स्कंदमाता ६. कात्यायनी ७. कालरात्री ८. महागौरी ९. सिद्धिदात्री अशी ही देवीची नऊ रूपे आहेत.  कोल्हापुर, तुळजापुर, माहुर आणि सप्तश्रृंगी या महाराष्ट्रातील साडेतिन शक्तीपिठांवर या दहा दिवसांमधे भाविकांची प्रचंड प्रमाणात गर्दी असते. 

पहिल्याच दिवशी एका टोपलीत माती घेऊन त्यात नऊ प्रकारचे धान्य पुरण्यात येते. टोपलीच्या मधोमध मातीचा घट ठेवण्यात येतो आणि त्याचीही पूजा करण्यात येते. प्रत्येक दिवशी या घटावर एक माळ चढविण्यात येते. तर सकाळी-संध्याकाळी धूप – दीप – आरती आणि देवीला नेवैद्य दाखवून देवीची पूजा करण्यात येते. शारदीय नवरात्र काळात काही जणांकडे नऊ दिवस देवीचा गोंधळ घालण्याची पद्धत आहे, जोगवा मागण्याची पण पद्धत आहे. नवरात्र मध्ये भजन, कीर्तन, माता की चौकी, जागरण,  देवीचा जागर तसेच विविध कार्यक्रम आयोजित करतात.

सार्वजनिक मंडळांमधे मोठया मोठया मुर्तींची स्थापना करण्यात येते. सुरेख असे देखावे तयार करण्यात येतात. पारंपारीक आणि पुराणकाळातील देखावे आकर्षक असतात आणि भाविकांचे लक्ष वेधणारे देखील असतात.

गुजरातचे लोक माँ दुर्गाच्या पंडाल सजवतात आणि त्यात माँ दुर्गाची मूर्ती बसवतात आणि संपूर्ण नऊ दिवस भजन, कीर्तनाचा कार्यक्रम आयोजित करतात. यासह, ते रास, गरबा नृत्य आणि दांडिया आयोजित करून संपूर्ण नवरात्रोत्सव साजरा करतात. रास किंवा दांडिया रास ( टिपरी नाच) हा गुजरात, भारताचा पारंपारिक लोकनृत्य प्रकार आहे. नवरात्रोत्सवादरम्यान, गुजरातमधील बहुतेक शहरांमध्ये लोक जमतात आणि गरबा नृत्य सादर करतात - हा कार्यक्रम भारतात आणि परदेशात जसे की मुंबई, पुणे, कॅनडा, युनायटेड स्टेट्स आणि परदेशातील मोठ्या गुजराती भाषिक समुदाय असलेल्या देशांमध्ये अधिकाधिक लोकप्रिय होत आहे. महिला आणि पुरूष दोघेही सोबत नृत्य करू शकतात. बरेचजणं पारंपारीक गुजराती पोषाख घालुन गरबानृत्य करतात. नृत्याची सुरूवात मंद संगीताने केली जाते, जसजसे नृत्य पुढे जाते तसतसे नृत्य करणार्‍यांचा उत्साह वाढत जातो. संगीताला देखील मधे मधे बदलण्यात येतं आणि गरबागीतं वाजवले जातात. सौराष्ट्रात हे नृत्य करतांना घाघरा, चोली आणि ओढणी हा पेहराव असतो. या सोबतच सुरेख आणि आकर्षक आभुषण देखील घालतात.


नवरात्रीच्या काळात महाराष्ट्रात मुली संध्याकाळी भोंडला खेळतात.  भोंडला हा पश्चिम महाराष्ट्रात व कोकणात प्रचलित असलेला स्त्रियांच्या सामुदायिक खेळाचा प्रकार आहे. नवरात्रीचे नऊ दिवस आणि दसऱ्याच्या दिवशी भोंडला खेळतात. नवरात्रीच्या नऊ दिवसात हस्त नक्षत्राचे प्रतीक असलेल्या हत्तीची प्रतिमा काढून मधोमध ठेवली जाते आणि तिच्याभोवती मुली फेर धरतात. पृथ्वीच्या सुफलीकरणाचा हा उत्सव मानला जातो. 

विविध शहरे आणि उपनगरांमध्ये गृहनिर्माण संस्था, कॉर्पोरेट कार्यालये, राजकीय पक्षांकडून नवरात्रोत्सव साजरा केला जातो. महाराष्ट्रात अनेक महिला दुर्गादेवीसमोर पारंपारिक 'मंगळागौरीचे खेळ' आयोजित करतात. अनेक ठिकाणी अष्टमीच्या दिवशी होमहवन करण्यात येते. काही ठिकाणी आरती झाल्यानंतर घागर फुंकणे हा विशेष कार्यक्रमही असतो.

नवरात्रातील नववा दिवस हा या उत्सवाचा शेवटचा दिवस असतो या दिवसाला महानवमी देखील म्हणतात. या दिवशी नऊ कुमारिकांना बोलावुन त्यांचे पुजन करण्याची प्रथा आहे. या नऊ कुमारिकांपैकी प्रत्येकीला देवी दुर्गेचे एक रूप मानले जाते. उत्तर भारतात नवरात्रीच्या शेवटच्या दिवशी ९ मुलींना देवी म्हणून बोलावले जाते आणि त्यांना खायला घालतात आणि आशीर्वाद घेतात. 



नवरात्राचा दहावा दिवस दसरा म्हणुन साजरा करण्यात येतो. या दिवशी भाविक सरस्वतीची पुजा करतात आणि आई दुर्गेला मानसिक शांती आणि ज्ञानाचे मागणे मागतात. दसऱ्याला बऱ्याच मंडळांमध्ये सांस्कृतिक कार्यक्रम ठेवले जातात, तसेच सुगम संगीत आणि शास्त्रीय संगीताचे पण प्रोग्राम आयोजित केले जातात. 

for more details in English please click on link below 

https://meetkalakar.com/Artipedia/Entertainment-programs-for-Navratri-festival

You tube link -

https://www.youtube.com/watch?v=dn0THAfv0cw